بین الملل| پایان جنگ ارمنستان و آذربایجان/ نگاهی به مواضع حوزه و علما

به گزارش خبرنگار سرویس بین الملل خبرگزاری رسا، کاخ کرملین اعلام کرد: «الهام علی اف» رئیس جمهوری جمهوری آذربایجان، «نیکول پاشینیان» نخست وزیر جمهوری ارمنستان و «ولادیمیرپوتین» رئیس جمهور فدراسیون روسیه بیانیه ای را مبنی بر اعلام آتش بس کامل و رفع تمام خصومت ها در منطقه درگیری قره باغ از ابتدای بامداد 10 نوامبر (امروز سه شنبه) به وقت مسکو امضا کردند.

صفحه توییتر آسوشیتدپرس هم نوشت: توافق‌نامه‌ای مبنی پر پایان جنگ بین آذربایجان و ارمنستان توسط نخست وزیر ارمنستان و رییس‌جمهور آذربایجان و رییس جمهور روسیه منعقد شده است.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه بامداد سه شنبه در بیانیه ای گفت: بر اساس توافقنامه امضا شده بین سه طرف،  جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در مواضع خود متوقف و نیروی حافظ صلح فدراسیون روسیه در امتداد خط تماس در قره باغ و جمهوری ارمنستان مستقر می شود.

همچنین آوارگان و پناهندگان به خاک قره باغ و مناطق مجاور تحت کنترل کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل برمی گردند و تبادل اسرای جنگی، سایر افراد بازداشت شده و اجساد کشته شدگان انجام می شود.

در همین راستا کنترل ارتباطات حمل و نقل،  با کمک مقامات سرویس مرزبانی روسیه انجام می شود.

پوتین گفت: ما تصور می کنیم که توافقات صورت گرفته شرایط لازم را برای حل و فصل طولانی مدت و تمام عیار بحران در اطراف قره باغ به صورت عادلانه و به نفع ملت های ارمنستان و آذربایجان ایجاد خواهد کرد.

وزارت دفاع روسیه هم اعلام کرد  روسیه با هواپیمای حمل و نقل نظامی حافظ صلح، 470 قطعه تجهیزات نظامی را به قره باغ کوهستانی اعزام خواهد کرد.

این وزارتخانه گفت: "برای کنترل آتش بس و درگیری ها در منطقه درگیری قره باغ، یک گروه صلحبان فدراسیون روسیه شامل یکهزار و 960 سرباز، 90  زره پوش، 380 واحد خودرو و تجهیزات ویژه مستقر می شود. "

آغاز درگیری برسر قره باغ و عوامل

درگیری‌های نظامی میان نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان از ساعت ۶ صبح ۶ مهرماه آغاز شده بود و برغم این که با دخالت میانجیگران بین‌المللی سه بار توافق آتش بس میان طرفین حاصل شده، این درگیری‌ها بیش از یک ماه بود که همچنان با شدت ادامه داشت.

جمهوری آذربایجان در این مناقشه با تکیه بر اصل حفظ تمامیت ارضی خواستار پایان اشغالگری ارمنستان شده و از سوی دیگر طرف ارمنی با استناد به اصل «حق تعیین سرنوشت» خواستار به رسمیت شناخته شدن حقوق ارامنه در منطقه قره باغ شده است.

چهار دهه است که مناقشه بر سر مالکیت منطقه قره‌باغ موجب تنش در این منطقه شده است، از لحاظ حقوق بین‌الملل این منطقه بخشی از جمهوری آذربایجان است، اما تحت کنترل اقوام ارمنی قرار دارد.

سازمان امنیت و همکاری اروپا سالهاست تلاش دارد تا از طریق دیپلماتیک به راه حلی برای این مسئله از طریق گفتگو و تفاهم دست یابد و صلح را در این منطقه برقرار کنداما تاکنون نا کام مانده است.

کارشناسان معتقدند که راه حل واقعی حل مناقشات موجود میان باکو و ایروان اولا توسل به امکانات درون منطقه ای و ثانیا فراهم کردن بستری برای مذاکره و گفت‌وگو است و این نکته نیز که « مناقشه قره باغ را نمی توان از طریق راه حل‌های نظامی حل کرد»، مورد تاکید بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران می باشد، چرا که بروز هرگونه تنش و درگیری میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان به معنای واقعی یک تهدید جدی برای منطقه و فراتر از آن به شمار می رود.

نگرانی اروپا از بی‌ثباتی منطقه قفقاز

مقامات اروپایی در موضع‌گیری‌های اخیر خود در مورد تنش قره‌باغ نگران گسترده شدن درگیری‌ها و تنش در منطقه قفقاز هستند این منطقه از جهات مختلقی برای اروپایی‌ها مهم به شمار می رود و ثبات این منطقه به نفع اروپایی‌ها نیز است.

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز طی چندین موضع‌گیری خود توقف درگیری‌ها میان جمهوری آذربایجان – ارمنستان را خواستار شده و اعلام کرده در مسیر تنش‌زدایی میان این کشور گام برمی دارد. قطعا تداوم درگیری میان ایروان- باکو چالش‌های امنیتی درازمدتی را برای برخی کشورهای اروپایی ایجاد خواهد کرد.

تهدید راهبرد انرژی اروپا

تشدید تنش‌ها در قره‌باغ نگرانی‌های اقتصادی نیز برای اروپایی‌ها ایجاد می‌کند. در صورت وقوع جنگی تمام عیار میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، قطعا در انتقال نفت و گاز از این منطقه به اروپا اختلال جدی ایجاد خواهد شد که در نتیجه امنیت تامین انرژی اروپا به مخاطر خواهد افتاد.

چالش دیگر مناقشه قره باغ برای اروپایی‌ها می‌تواند نگرانی از تثبیت حضور نیروهای مزدور در منطقه قفقاز و گسیل شدن آنها به سوی شهرهای اروپایی برای انجام فعالیتهای خرابکارانه باشد.

واکنش‌های بین‌المللی

"حسن روحانی" رئیس‌جمهوری ایران ۱۵ مهر ۱۳۹۹ با تاکید بر ضرورت پایان یافتن هر چه سریعتر درگیری‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان گفت: ایران برای هر نوع اقدامی برای حل اختلافات باکو و ایروان براساس قوانین و حقوق بین‌المللی و مرزهای به رسمیت شناخته شده دو کشور آمادگی دارد.

روحانی در تماس تلفنی با "الهام علی اف" کشور جمهوری آذربایجان را همسایه خوب ایران خواند و افزود: همه مردم ایران علائق تاریخی، فرهنگی و مذهبی بسیار نزدیکی با جمهوری آذربایجان دارند و همواره دولت و ملت دوست و برادر ایران و آذربایجان روابط بسیار نزدیکی داشته‌اند، مسئولین جمهوری اسلامی نیز مواضع بسیار روشن و صریحی درخصوص مناقشه اخیر اتخاذ کرده‌اند.

رئیس جمهوری ایران با ابراز نگرانی از مداخله احتمالی کشورهای دیگر در مناقشه آذربایجان و ارمنستان و تبدیل این درگیری به یک جنگ منطقه‌ای، تاکید کرد: امنیت، ثبات و آرامش منطقه و به ویژه مرزهای شمالی برای ما بسیار مهم است و این مناقشه و تداوم ناامنی مرزها نباید زمینه ساز نفوذ برخی گروه‌های تروریستی شود.

در همین حال «سرگئی نارشکین» رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه با طرح این موضوع که نیروهای ستیزه‌جوی افراطی و تروریست در منطقه مناقشه قره باغ حضور دارند، ‌ گفت: مسکو از تشدید مناقشه در قره‌باغ و حضور نیروهای غیربومی در این بحران بشدت نگران است. وی مدعی شد که براساس اطلاعات موجود، در منطقه مناقشه قره باغ، مزدوران از سازمان های تروریستی بین المللی فعال از جمله گروه جبهه النصره، فرقت حمزه و سلطان مراد و نیز گروه های مسلح افراط‌گرای کُرد فعالیت می کنند. وی افزود: موضوع فعالیت صدها و حتی هزاران افراط‌گرا مطرح است که امیدوارند از جنگ در قره باغ درآمد کسب کنند.

مولود چاوش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در نشست با همتای آذربایجانی خود با تأکید بر این که آتش بس مساله قره باغ مشکل منطقه قفقاز جنوبی را حل نمی کند، گفت: مجامع بین المللی باید از ارمنستان بخواهند نیروهای خود را از سرزمین های جمهوری آذربایجان خارج کند.

صندوق حمایت از کودکان ملل متحد (یونیسف) نیز از افزایش شمار کودکان قربانی درگیری‌های قره باغ ابراز نگرانی کرد. "یونیسف" در بیانیه‌ای اعلام کرد، گزارش ها حاکی از کشته شدن ۴ کودک و زخمی شدن ۷ کودک دیگر است. همچنین این درگیری باعث تخریب منازل مسکونی، مدارس و زیر ساخت‌های حساس شده است.

یونیسف افزوده است: توقف فوری اقدامات خصمانه به نفع همه کودکان در قره باغ است.

عکس العمل مراجع و علمای دینی

مقام معظم رهبری

حضرت ایت الله خامنه ای در سخنرانی به مناسبت ولایت پیامبر اسلام و امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: می بایست تمامی اراضی اشغالی را تخلیه شده و تحویل جمهوری آذربایجان شود. این بخش، حاوی واقعیتی غیرقابل انکار و نکته اساسی در هر ابتکار صلحی است که قرار است به بحران خاتمه دهد.

ایروان باید این موضوع را درک کند که ادامه اشغالگری به نفعش نیست، چرا که هر نوع مصداق اشغالگری هم محکوم است و هم بی اعتبار ساز و دیریا زود نیز مجبور خواهد شد به پشت مرزهای بین المللی بازگردد، گرچه با هزینه های بالاتر !

از طرفی، ادامه بحران قره باغ که ناشی از تداوم اشغال اراضی جمهوری آذربایجان است، می تواند پای تروریست ها و نیابتی ها را از هر سو به قفقاز باز کند و بهانه ای خواهد بود برای بسط و گسترش نفوذ صهیونیست ها در منطقه که این مساله قابل پذیرش نیست و رهبر معظم انقلاب اسلامی در بخش دیگر بیاناتشان بر آن تاکید ورزیدند. بنابراین ادامه این وضعیت که به ناامنی و بی ثباتی در منطقه کمک خواهد کرد، از نگاه جمهوری اسلامی ایران دور نخواهد بود و به تبع آن هر طرفی که به ادامه این وضعیت کمک کند، باید مسئولیت هزینه های آن را بپذیرد.

آیت الله مکارم شیرازی

در روزهای اخیر اخبار نگران کننده منطقه قره باغ دوباره افکار و دل ها را متوجه این بخش از پاره تن جهان اسلام نمود. پس از اشغال ظالمانه این منطقه در سال ها پیش، دوباره آتش جنگ در این منطقه برافروخته شده و خون مسلمانان مظلوم آن دیار بر زمین ریخته و برخی نیز از خانه و کاشانه خود آواره شدند که مسئولیت این امور متوجه مسببان اولیه آن یعنی اشغالگران می باشد.

بر همه مسلمانان حمایت از آزادی منطقه قره باغ همچون حمایت از آزادی فلسطین و دیگر بلاد اسلامی از اشغالگری لازم است و ما نیز بر این حمایت تأکید می کنیم و لازم می دانیم هر گونه میانجیگری، مذاکره و تصمیم‌گیری منجر به آزادی کامل این منطقه و بازگشت آن به جهان اسلام شود.

ضمناً دولت محترم جمهوری آذربایجان می بایست به دستور قرآن کریم که امر فرموده «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا» عمل کرده و به جای یاری خواستن از کسانی که یا خودشان اشغالگر و غاصب هستند و یا خون مسلمانان را مباح می‌دانند و در بلاد اسلامی فتنه‌گری کرده و منافع خود را پیگیری می‌کنند به کمک دوستان واقعی خود، حقوق مردم آذربایجان را طلب کنند.

آنچه آموزه‌های کتب آسمانی و تمام پیامبران الهی خصوصا حضرت عیسی (علی نبینا و آله و علیه السلام) بوده دوری از ظلم و ستم و یاری مظلومان بوده، لذا بر تمام مسیحیان سزاوار است با توصیه به دولت ارمنستان برای عمل به وظایف خود، دامن پیروان این دین الهی را از ظلم و اشغالگری پاک کرده و دل مؤمنان و خداپرستان عالم را به هم نزدیک‌تر کنند و از عاقبت ظلم و ستم برحذر بدارند که خداوند فرمود «سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ».

آیت الله علوی گرگانی

حوادث اخیر منطقه قره باغ و درگیری نظامی بین دو طرف نزاع موجب آزار و اذیت مردمان غیر نظامی آن منطقه شده است.

این مسائل موجب سوء استفاده برخی گروه ها و نفوذ تفکرات تکفیری و خطرناک در منطقه شده و به ضرر مردم خواهد بود، لازم است کشورهای همجوار و مجامع بین المللی با رایزنی و لحاظ خواسته های مردم آن مناطق مخصوصا مسلمانان تصمیماتی را اتخاذ نمایند که به نفع کل منطقه و کشورها و موجب ایجاد آرامش و صلح شده و از هرگونه خونریزی جلوگیری به عمل آید.

آیت الله نوری همدانی

اینجانب با آشنایی كه از منطقه آذربایجان دارم و در سفری توفیق دیدار بخشی از اهالی آنجا را داشته ام و در همان سفر هم عرض كردم كه قره باغ جزء جهان اسلام است و باید به كشوراسلامی برگردد.

با روحیه انقلابی كه شیعیان آن مرز و بوم دارد باید آزاد گردد و دشمنان هم بدانندكه به فكر تفرقه بین دو ملت ایران و آذربایجان نباشند و ما در كنار شیعیان آن منطقه هستیم و معتقدیم باید خواسته های آنها عملی شود.

آیت الله حکیم

با نگرانی شدید، حوادث تاسف بار در بخش جنوب غربی آذربایجان را دنبال می کنیم و به این ترتیب ضمن ابراز تاسف عمیق نسبت به خسارت ها و قربانیان ناشی از آن بویژه در بین غیرنظامیان، بر اهمیت حل این بحران براساس اجرای قطعنامه های سازمان ملل که نسبت به احترام به تمامیت ارضی آذربایجان و پرهیز از اشغال آن اراضی با استفاده از زور و قدرت و بازگشت محترمانه آوارگان به شهرهایشان دعوت می کند، تاکید می کنیم و از خداوند متعال مسئلت داریم که منطقه و جهان را  امنیت و صلح عادلانه فراگیرد.

آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه نیز با صدور پیامی نسبت به رخداد تلخ جنگ در منطقه قره باغ، این منطقه را بخش مهمی از جهان اسلام دانست و بر لزوم پایان یافتن درگیری ها تاکید کرد.

جامعة المصطفی‌العالمیه

در روزهای اخیر مجدداً درگیری میان کشورهای آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه اشغالی قره‌باغ اوج گرفته است. جامعة‌المصطفی به مثابه امتداد بین‌المللی حوزه علمیه و به ‌عنوان نهادی علمی و آکادمیک که میزبان دانش‌پژوهان ملیت‌های مختلف جهان است و نمونه‌ای از زیست برادرانه و مسالمت‌آمیز افکار و اقوام و ملیت‌های گوناگون را ارائه می‌کند، وظیفه خود می‌داند براساس قواعد حقوق بین‌الملل، ضمن حمایت از حق حاکمیت آذربایجان بر منطقه اشغالی قره‌باغ، تأکید نماید که صلح عادلانه و پایدار، تنها در صورت پایان اشغالگری و بازگشت آوارگان به سرزمین غصب‌شده معنا پیدا می‌کند.

این دیدگاه دقیقاً همان دیدگاهی است که صلح عادلانه در فلسطین اشغالی را نیز تنها با پایان یافتن اشغالگری رژیم غاصب صهیونیستی و بازگشت سرزمین فلسطین به صاحبان اصلی آن قابل دستیابی می‌داند. از نگاه ما، اشغالگری در قره‌باغ نیز به همان اندازه محکوم و مذموم است که اشغالگری در سرزمین فلسطین.

از نهادهای بین‌المللی انتظار می‌رود که با استفاده از اهرم‌های در اختیار، نسبت به وادار کردن طرف اشغالگر به پذیرش حق حاکمیت آذربایجان و پایان دادن به اشغالگری اقدام کنند.

لازم به ذکر است که نقش‌آفرینی رژیم جعلی صهیونیستی و گروه‌های تکفیری، که دستشان به خون انسان‌های بی‌گناه از شیعه و سنی و مسیحی در منطقه آغشته است و سال‌هاست که منطقه را درگیر فتنه‌گری‌های خود کرده‌اند، حکایت از توطئه شوم تازه‌ای دارد که خنثی کردن آن نیازمند هوشیاری همه طرف‌های ماجرا، به ویژه ملت عزیز و سربلند آذربایجان، است.

در پایان، ضمن درود بر ارواح مطهر شهیدان این حادثه، نصرت و پیروزی جبهه حق را از خدای بزرگ مسألت داریم.

اتحادیه بین المللی علمای مسلمان

قره باغ کوهستانی جزء جدایی ناپذیر آذربایجان است و هرگز به ارمنستان تعلق نداشته است. 4 قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برعقب نشینی ارمنستان از سرزمین های اشغالی تاکید دارد.

بر اساس قوانین سازمان ملل متحد، شورای اروپا، سازمان همکاری اسلامی و سایر نهادهای بین المللی، ارمنستان به عنوان متجاوز شناخته می شود.»

در پایان اتحادیه بین المللی علمای مسلمان، از ارمنستان خواست فورا از سرزمینهای اشغالی خارج شده و تعلق قره باغ کوهستانی به آذربایجان را بپذیرد و نسبت به آغاز مذاکرات در این راستا اقدام کند.

نگاھی به تاریخچه درگیری

مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۸۸ میلادی آغاز و در سال ۱۹۹۲ به درگیری نظامی تبدیل و تا ماه می سال ۱۹۹۴ ادامه یافت. بر اثر این مناقشه که صدها تن از هر دو طرف جان خود را از دست داده‌اند.

در ماه می سال ۱۹۹۴ میلادی با دخالت گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا که در سال ۱۹۹۲ میلادی با هدف برقراری صلح  میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان تاسیس شده بود، رژیم آتش بس میان طرفین مناقشه برقرار شد و با وجود این که آمریکا، روسیه و فرانسه از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک این گروه میانجی را بر عهده دارند، اما تلاش های ۲۸ ساله این گروه  برای پایان دادن به این مناقشه تا به حال هیچ نتیجه ای نداشته است./988/ج